Merkez Sur ilçesi Ali Paşa Mahallesi'nde bulunan ve Osmanlı döneminde Diyarbakır Valisi olan Hadım Ali Paşa tarafından 1534-1537'de yaptırılan cami, tarihi geçmişi ve mimari yapısıyla kentin simge eserleri arasında yer alıyor.
Tarihi cami, 6 Şubat 2023'te meydana gelen depremlerde hasar gördü.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyeti ve korumasındaki camide başlatılan onarım, bilim heyeti nezaretinde yürütülüyor.
Onarım sürerken, 2004'te caminin iç duvarlarından sökülerek çalınan ve İstanbul'da ele geçirilen 136 çini de Diyarbakır'a getirildi.
Çiniler, yapılan konservasyon çalışmasının ardından onarım çalışmalarıyla eş zamanlı olarak camide ait oldukları özgün yerlerine yerleştirilecek.
Bu yılın sonunda tamamlanması planlanan çalışmalarla ecdat yadigarı cami yeniden ibadete açılacak.
- "Bir hazineyi yeniden kazanma anlamına geliyor"
Diyarbakır Vakıflar Bölge Müdürü Hakan Demir, Anadolu Ajansı muhabirine, Osmanlı döneminin özgün örneklerinden biri olan caminin aynı zamanda bir Mimar Sinan eseri olarak bilindiğini söyledi.
Caminin Kahramanmaraş merkezli depremlerde hasar gördüğünü ifade eden Demir, hasarı gidermek ve yapıyı özgün unsurlarıyla tekrar buluşturmak için başlattıkları çalışmanın sürdüğünü belirtti.
Onarımınının çeşitli üniversitelerden konusunda uzman kişilerden oluşan bilim heyeti gözetiminde sürdüğünü dile getiren Demir, çalışmayı bu yılın sonunda tamamlamayı hedeflediklerini aktardı.
Tarihi caminin iç duvarlarında yer alan çinilerden 136'sının 2004 yılında çalındığını, bazılarına da zarar verildiğini belirten Demir, "İstanbul'da ele geçirilen 136 çini, Bakanlığımızın ve Genel Müdürlüğümüzün titiz çalışmaları sonucunda camimize geri getirildi. Uzman ekiplerimizce çinilerin konservasyonu yapılıyor. Çiniler, bu işlemlerin sonunda da özgün yerlerine yerleştirilecek. Çalınan çinilerin geri getirilmesi basit bir tamamlama olarak görülmemeli. Bu aynı zamanda tarihi ve kültürel bir bütünlüğün yeniden inşası ve geleneksel bir hazineyi yeniden kazanma anlamına geliyor." dedi.
- "Deprem riskine karşı statik güçlendirme yaptık"
Demir, bu çalışmalarla geçmişin izlerinin günümüze taşınarak gelecekle sağlam bir köprü kurulduğunu ifade etti.
Camide ve çinilerde yürütülen çalışmaların büyük bir titizlikle yapıldığını vurgulayan Demir, "Yapıdaki tüm niteliksiz eklentiler kaldırılarak, olası deprem riskine karşı statik güçlendirmelerimizi yaptık. Üzerindeki boya katmanlarıyla neredeyse algılanması imkansız hale gelen mihrap bölümü açığa çıkartıldı. Dönemin nadide örnekleri olan kepenkler ve revzenler (vitray sanatı) onarılarak hasarları giderildi." diye konuştu.
Demir, tarihi camide yürütülen onarımın, bugüne kadar eserde yapılan en kapsamlı çalışma olma özelliği taşıdığına işaret ederek, çalışmaları ecdat yadigarı eserleri tüm ihtişamı ve sağlamlığıyla geleceğe taşıma hedefiyle yürüttüklerini bildirdi.
Tarihi yapının etrafında da çevre düzenlemesi yapıldığını anlatan Demir, kentin değerlerine sahip çıkarak çinilerin ait olduğu yere geri gelmesine ve yapının restore edilmesine sağladıkları destek ve katkı için Kültür ve Turizm Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve emeği geçen herkese teşekkür etti.
Diyarbakır'da Kahramanmaraş merkezli depremlerde hasar alan Hadım Ali Paşa Camisi bir yandan restorasyonla yenilenirken diğer yandan iç duvarlarından 20 yıl önce çalınan ve İstanbul'da bulunan çinilerine de kavuşuyor.